Nieuwsbrief
Nieuwsbrief 28 oktober 2021
Voor het eerst zijn er meer vacatures dan werklozen (CBS, 2021). Dat klinkt als een luxe probleem maar dat is het niet. Sommige scholen werken aan een 4-daagse schoolweek omdat er 10.000en docenten tekortkomen, het aantal ziekenhuizen dat de spoedeinde hulp moet sluiten loopt op door een tekort aan handen in de zorg en we missen de komende jaren 40.000 tot 60.000 klimaattechnici die Nederland in rap tempo moeten verbouwen om te kunnen voldoen aan de internationale klimaatafspraken. Tegelijkertijd vinden de werkzoekenden hun weg niet naar daar waar zij nodig zijn omdat zij niet over de juiste diploma’s en competenties beschikken. Het principe take, make en waste is in product ontwikkeling al lang niet meer acceptabel maar vindt op de arbeidsmarkt helaas nog steeds plaats. Dat moet anders, circulaire arbeid is nodig voor een circulaire economie. Daar gaat het over in deze maandelijkse nieuwsbrief van De Buitenboordmotor.
Ciao, Nienke & Simone
“Those who talk should do and only those who do should talk.”
Nassim Nicholas Taleb
Door het snelle herstel van de economie na de coronacrisis lijkt het nu dat de negatieve effecten van de werkloosheid meevallen. Niets is echter minder waar. Er is een groeiende kloof tussen de vraag naar mensen in de tekortsectoren/beroepen en het aanbod van mensen vanuit de krimpsectoren/beroepen. De urgentie is hoog. We kampen met chronische tekorten in de zorg en het onderwijs en de energietransitie komt niet voor elkaar doordat de nieuwe banen in de ICT en de techniek niet gevuld worden. Tegelijkertijd verdwijnen er banen door de digitalisering en komen mensen aan de kant te staan. De oplossing lijkt simpel: ‘gewoon’ overstappen van baan naar baan.
Dat kan nu nog niet. Door een fixatie op diploma’s en werkervaring in dezelfde sector wordt het potentieel van overstappers nog nauwelijks benut. Bovendien houdt het huidige arbeidsmarktsysteem mensen gevangen in hun functies. Transitiegelden vormen vaak een vangnet in plaats van een springplank die ontwikkeling en transitie aanmoedigt. Het systeem moet menselijker! En zo is De Buitenboordmotor ontstaan. Met inmiddels meer dan 300 bedrijven en instellingen: ondernemers, bestuurders, overheids-, onderwijs-, en kennisinstellingen, wetenschappers, startups en overstappers werken wij aan onze missie: een verbonden samenleving waarin iedereen van betekenis kan zijn en blijven. Om deze missie te realiseren te midden van de structurele digitalisering, vergrijzing en klimaatverandering is een radicaal ander arbeidsmarktsysteem nodig; een systeem dat de mens centraal stelt. En daar werken we aan met de denk- en doetank: De Buitenboordmotor. Samen bouwen we de Loopbrug van Baan naar Baan. Door groot te denken en klein te doen. In experimenten begeleiden we overstappers naar groei- en tekortsectoren en forceren we samen doorbraken die we breed delen.
Er zijn 14 doorbraken tegelijk nodig voor een circulair arbeidsmarktsysteem en de doorbraken zijn afhankelijk van elkaar. De groei- en tekortsectoren zijn leidend binnen de Loopbrug van Baan. Alleen veiligheid in combinatie met perspectief brengt mensen in beweging. Het perspectief op de beroepen waar mensen nodig zijn in combinatie met een (financieel) veilige Loopbrug geeft overstappers het vertrouwen om in beweging te komen. Daar ligt de focus op in deze nieuwsbrief.
De circulaire economie moet in 2050 een feit zijn. Over 8 jaar moeten we halverwege zijn (dat is vastgelegd in het Rijksbrede programma Circulaire Economie (2016)). Met 2022 om de hoek kunnen we vaststellen dat de afgelopen 6 jaar de circulaire transitie nog nauwelijks heeft plaatsgevonden. Dus.. Hoe gaan we de doelstelling in 2030 halen? De International Labour Organization (ILO) van de UN schrijft in het onlangs verschenen rapport Renewable Energy and Jobs: Annual Review 2021 dat er werelwijd 122 miljoen banen komen in de energiesector in 2050 en pleit dat we de energietransitie vanuit mileu, economisch en maatschappelijk oogpunt moeten benaderen om het voor elkaar te krijgen. Dit is ook het thema van de UN Climate Change Conference die aanstaande maandag in Glasgow start.
Insgelijks betogen een tiental leiders van De Buitenboordmotor: Anita Arts, Céline van Asselt, Maarten van Beek, Joost Farwerck, Simone Heidema, Petri Hofsté, Aukje Kuypers, Mariëlle Lichtenberg, Vincent Maagdenberg, Nienke Meijer, Annemarie Moons, Jeannine Peek, Annemieke Roobeek, Carla Smits-Nutseling, Jeroen Smit en Bianca Tetteroo dat verspilling op de arbeidsmarkt moet stoppen in het gister verschenen artikel in Management Scope. Het is een oproep voor een radicaal ander arbeidsmarktsysteem waarin de mens centraal staat en arbeid circulair is. Circulaire arbeid is het startpunt van een circulaire economie. Alleen daarmee kunnen we de internationale klimaatdoelstellingen behalen.
“Er was een moment dat ik besefte dat er een sector was die beter bij me paste dan de sector waar ik vandaan kwam”
Sem, overstapper van Better Places (toerisme) naar het onderwijs
Met de denk- en doetank van De Buitenboordmotor bouwen wij reeds aan een infrastructuur die een eind maakt aan de verspilling op de arbeidsmarkt. Alleen eigen ervaringen met de groei- en tekortsectoren biedt mensen het nodige perspectief om in beweging te komen. Voorbeelden daarvan in de bootcamp van De Buitenboordmotor zijn:
- College tours: mensen die zelf een overstap hebben gemaakt delen hun verhaal
- Sector Deepdives: bedrijven presenteren hoe het is om bij hun te werken en de overstappers kunnen met VR-brillen een digitaal kijkje nemen op de werkvloer (bijvoorbeeld bij een lastig oudergesprek in het onderwijs)
- Meeloopdagen: de overstappers maken afspraken met de bedrijven uit de Sector Deepdives om een dagje te komen kijken of organiseren dat zelf ergens anders
“Ik vind het heel goed dat mensen die zelf een overstap hebben gemaakt zelf hun eigen verhaal vertellen, dan heb je ook meteen een beeld wat het voor jou kan betekenen als je de overstap maakt.” Overstappers geven aan dat de combinatie van de bovenstaande activiteiten de juiste middelen biedt om een weloverwogen keuze te kunnen maken voor een vervolgstap. Bovendien vormen Virtual Reality bedrijfsbezoeken een schaalbare oplossing voor recruitment doeleinden.
Opleiders spelen effectief in op de vraag om zo veel mogelijk mensen zo snel mogelijk naar de groei- en tekortsectoren te krijgen. Dat doen ze door verkorte trajecten op maat aanbieden die alleen dat doceren wat de overstappers nog nodig hebben om vakbekwaam aan de slag te kunnen gaan in de nieuwe baan. Alles wat de overstappers al weten hoeven ze niet nog een keer te doen. Op basis van huidig cognitieniveau, competenties en relevante werkervaring volgen de overstappers een persoonlijke leerroute.
Bovendien verandert de arbeidsmarkt ontzettend snel waardoor er meer flexibiliteit van opleiders wordt verwacht. Waar we ons een jaar geleden nog druk maakten om de mensen die door corona aan de kant kwamen te staan, zijn nieuwe arbeidskrachten nu nauwelijks te vinden. Aan een flexibel opleidingslandschap wordt momenteel hard aan gewerkt door zowel publieke als private opleiders (o.a. FastSwitch: de publieke hogescholen, Endoorstart: ROC van Twente en de Alliantie voor Werkend Onderwijs: NCOI).
“Gezamenlijk moeten we ervoor zorgen dat mensen zich naar relevante sectoren en vakgebieden kunnen bewegen.”
Maarten van Beek, ING
Onze Duitse buren laten ons ook zien hoe het anders kan. Het is daar van oudsher heel gewoon dat volwassenen gratis een leerwerk plek (Ausbildung) aangeboden krijgen voor een vakopleiding om o.a. technicus, verpleegkundige of docent te worden. In totaal heeft Duitsland 365 beroepsopleidende leerwegen ontwikkeld waarbij een kandidaat vanaf het begin een aanstelling krijgt bij het nieuwe bedrijf en daarnaast parttime een vakopleiding volgt bij een beroepsschool. Gedurende de opleiding ontvangen de vakdeskundigen in spé een leerlingsalaris en na 2-3 jaar zijn ze volledig beroepsbekwaam en worden ook zodanig betaald. Met deze infrastructuur kunnen mensen zich laagdrempelig omscholen naar daar waar zij nodig zijn. En sinds corona gebeurt dat ook op een steeds grotere schaal.
Uit de denk- en doetank
Reacties? Graag via [email protected]. Alleen samen kunnen wij de arbeidsmarkt circulair maken. Wat doe jij hier al concreet voor? Laat het ons weten. Dan kijken we graag of we samen kunnen optrekken en elkaar kunnen versterken. Discussieer onder de posts op LinkedIn ook mee over de systeemdoorbraken.
Vorige week hadden we weer een hackathon met Achmea, Hogeschool van Amsterdam, SPIE, ASML, ING, Rabobank, NS, KLM en APG om te sparren over de motivatie van een overstap van baan naar baan.(doorbraak 1). Een radicaal ander idee? Zet een ’ten minste houdbaar tot datum’ op functies.
De econoom en de bestuurskundige leiden het land niet, dat doen de loodgieter en de monteur. Een broodnodige verandering, de energietransitie, moet van de werkvloer komen. En daarvoor is een herwaardering van ambacht nodig, betoogt VPRO Tegenlicht en Doekle Terpstra in de documentaire De Nieuwe Elite.
We zijn inmiddels al 4 jaar op weg om met geweldige mensen aan de missie van De Buitenboordmotor te werken. Dat doen we met heel veel energie! Benieuwd wie er allemaal achter zitten? Meet the team!